Ontwerp
Enkele overwegingen die we maakten bij het ontwerpen van onze woning:
Centrale verticale circulatie, zodat deze geen licht wegneemt van de ruimtes aan de voor en achtergevel. Onze traphalletjes op de verdiepingen hebben 4 functionele wanden; trap, 2 maal toegang tot kamers, liftschacht.
Een doorzicht van de woning op het gelijkvloers, van de straat tot helemaal achteraan de tuin. Dit om contact te houden met straat.
Een inkomsas. Dit zorgt voor een insprong in ons beschermde volume met een aantal voordelen:
Bij het binnenkomen kan de warme binnenlucht niet in één zucht ontsnappen.
De toegang naar de kelder kan zich buiten het beschermde volume bevinden. Waardoor we op een luchtdichte deur besparen.
Het sas kan gebruikt worden voor pakjesbezorgers. We installeren hiervoor een motorslot op de buitenste deur dat we op afstand kunnen besturen.
Het sas laat ook een eenvoudige doorboring toe van de voorgevel voor bijvoorbeeld de kabeldistributie of op termijn glasvezelkabel.
Een nadeel van deze keuze is wel dat een stukje muur van de aangrenzende buur, nu grenst aan een ruimte die niet goed geïsoleerd is of verwarmd wordt.
De scheimuren van onze aanbouw verhogen we zo min mogelijk. Ook al mogen we die volgens de stedenbouwkundige voorschriften verhogen. We zouden hiermee direct zonlicht ontnemen van onze rechterburen. Door te kiezen voor een zadeldak op onze aanbouw, krijgen zij evenveel zonlicht en creëren we voor ons eigen leefcomfort toch een ruimtelijk gevoel.
We dachten eraan om het ligbad in de vloer van een kamer op het eerste verdiep te verwerken. Door de hoge plafondhoogte op het gelijkvloers zou ook die ruimte efficiënt kunnen worden benut. Dit idee moesten we loslaten omdat er teveel extra materiaal zou nodig zijn om de stabiliteit van de verdiepingsvloeren te garanderen. Hoe lager in de woning, hoe meer krachten de vloeren moeten torsen.
In de achtergevel kiezen we voor naar buiten draaiende ramen. Hierdoor kunnen we de binnenruimte optimaal benutten.
Voor de deuren van de bad- en slaapkamer kiezen we voor schuifdeuren. Dit is weerom een plaatsbesparende keuze. Verder is het ook een veilige keuze, want een deur die in de badkamer zou draaien kan geblokkeerd worden door iemand die onwel wordt. En waar gaan mensen meestal naar toe als ze zich niet al te lekker voelen? Juist ja, de badkamer.
(Een ander veiligheidsweetje met betrekking tot deuren, is de toegang tot de kelder. Hierbij draait de deur ook best steeds naar je toe. Mocht de deur richting de keldertrap draaien, dan stap je direct in het diepe. Als je hier niet goed oplet, zou je zelfs van de keldertrap kunnen vallen.)
Voor de trap kiezen we bewust een vorm waarbij de eerste treden steeds rechtdoor zijn. Ook dit is om veiligheids- en comfort-overweging. In vele kleine rijwoningen draait de trap onder- en bovenaan 90 graden. Dit is een plaatsbesparende optie, maar je moet als gebruiker wel extra voorzichtig zijn. Vooral bij het neerdalen is dit het gevaarlijkst. Mocht je daar een misstap doen, dan val je direct ettelijke meters naar beneden.
Aangezien we levenslang willen kunnen wonen, denken we dat het nuttig is om de mogelijkheid van een thuislift te voorzien. In ons plan past een Aesy Huislift A-4000.
Scenario's
Het modulaire ontwerp van de woning vertaalt zich in verschillende scenario's waarin de door onze architect getekende lege doos kan worden ingevuld.
Zodra we tijd vinden, proberen we de verschillende scenario's hier overzichtelijk te presenteren.
Het uitgangspunt was om omgekeerd te gaan wonen. Leefruimtes op de verdiepen en slapen in de kelder. Aangezien warme lucht stijgt, zijn de bovenste verdiepingen in een goed geïsoleerd huis per definitie de warmste. Zeker als je een open trappenhal hebt. Voor de slaapkamer moet het geen 21°C zijn en volstaat 18°C voor de meeste mensen.
Kanttekening hierbij is dat een balansventilatie de lucht dusdanig vermengd dat alle ruimtes even warm zijn, je blaast immers de warmte van de afgezogen lucht terug binnen in de andere ruimtes.
Doordat we de kelder niet betrokken in het beschermd volume en we het gelijkvloers erg open wilden houden met ons atelier en de bureauruimte, komt de slaapkamer toch op de eerste verdieping. Dat houdt ons echter niet tegen om op de tweede verdieping de keuken en eetplaats onder te brengen. Op de zolder maken we een TV-ruimte.
Deze indeling heeft ook als voordeel dat we op de bovenste verdieping kunnen genieten van een mooi uitzicht op de stad Mechelen en we daar meer zonlicht vangen omdat we niet ingesloten zitten tussen de tuinmuren.
Mocht de woning niet zo smal geweest zijn, dan had het ontwerp er allicht helemaal anders uit gezien. Het had constructie-technisch interessanter geweest om de beneden verdiepingen op te delen in kleinere kamers. Deze muren kunnen dan de nodige steun geven aan de verdiepingen erbovenop. De bovenste verdiepingen zouden dan een opener plan gehad hebben. In onze smalle woning hebben we echter het voordeel dat alle verdiepingen kunnen worden uitgevoerd zonder tussenmuren.
Circulair denken
Maximaal behoud, volgens het principe van de Ladder van Lansink. Of de meer eenvoudige en populaire verwoording: 'reuse, reduce, recycle'. Concreet:
Voorgevel wordt behouden, omdat hij in goede staat is en ook past in het straatbeeld. Vernieuwen zou weinig toegevoegde waarde hebben.
Fundering van het hoofdgebouw blijft behouden. De bestaande woning vertoont weinig scheuren, de fundering heeft duidelijk al zijn diensten bewezen.
Een droge kelder is iets dat je moet koesteren, dus ook daar doen we geen ingrepen aan. De toegang verleggen we wel naar ons inkomsas. Het bestaande keldergat maken we toe, maar wel op zo'n manier dat het eventueel later terug in gebruik genomen kan worden. Bijvoorbeeld als er goed geïsoleerde en luchtdichte kelderluiken verkrijgbaar zijn.
De Belgische koterij van de achterbouw breken we af. Enerzijds spijtig want bij de afbraak zagen we dat de lichtkoepels (en allicht bijhorende dakisolatie) nog niet zo heel oud waren (todo: datum en foto opzoeken).
De fundering van de aanbouw kunnen we hergebruiken. Ook al mocht de nieuwe aanbouw enkele meters dieper, doen we dit niet. Buitenruimte vinden we even waardevol als enkele m2 binnenruimte.
Bouwtechnisch hebben we geen volledige funderingsmuur nodig voor de achtergevel van de aanbouw, toch zorgt het mede voor het op zijn plaats houden van de glasgranulaten. Zo kunnen we ook de septische en regenwaterput plaatsen (en/of verwijderen) nadat de glasgranulaten zijn geplaatst.
Op ongeveer 5m van de achtergevel zit ook nog een oude fundering, die we gebruiken om een stalen portiek van de nieuwe aanbouw op te plaatsen. Op die manier moet er minder beton gebruikt worden voor die funderingsvoeten. Zie ook op de pagina over de uitvoering, waar je meer technische details vindt over de realisatie van de aanbouw.Wat de achtergevel betreft, maakten we de rationele keuze om deze af te breken. Door zijn oriëntatie op het westen, kunnen we hier maximaal genieten van de avondzon en willen we grote raampartijen. De bestaande achtergevel verbouwen, zodat de nieuwe raampartijen er in passen is economisch niet te verantwoorden. Gelukkig kunnen we wel de arduinen dorpels en heel veel bakstenen recupereren. Ook het nieuwe stalen portiek wordt geplaatst op de fundering van de oude achtergevel.
2 identieke raampartijen in de achtergevel zorgen ervoor dat hergebruik later maximaal wordt gefaciliteerd.
Vereisten en regelgeving
Stedenbouwkundige verordening Stad Mechelen
Ter inspiratie
Ik heb ook nog ergens een document rond levenslangwonen.
Toegankelijkheid/levenslangwonen